İstanbul Pasajları

                                    Hazzapulo Pasajı

Hazzapulo Pasajı; İstanbul Boğazı’nın Rumeli yakasında Beyoğlu İstiklal Caddesi ile Meşrutiyet Caddesinin arasında ortası avlulu olan pasaj 1871 inşa edilmiştir. Hocapulo pasajının son 25 yıl içinde adı iki kez değişti. Önce Danışman Geçidi oldu, şimdi de Han Geçidi. Adı Hacopulo ya da Hazzapulo olan pasajın adı 12 Eylül yönetimince atanan belediye başkanı tarafından zararlı bulunarak Danışman Geçidi olarak değiştirildi önce. Son olarak da Beyoğlu’nda yapılan adres ve numara değişikliği operasyonundan nasibini alarak Han Geçidi’ne dönüştü. İstiklal Caddesi ile Meşrutiyet Caddesi’ni birbirine bağlayan Hacopulo Pasajıdır. Pasajın girişi Meşrutiyet Caddesi yönünde Büyük Londra Oteli’nin yüz metre ilerisindendir. İstiklal Caddesin de ise Yapı Kredi Bankası ile Mısır Apartmanı’nın arasının karşısındaki kapısından girilmektedir. Pasajın üçüncü kapısı ise Panayia İsodion Kilisesi’ne açılmaktadır. Hacopulo’yu kimin inşa ettirdiği hakkında farklı bilgiler var. İstanbul Ansiklopedisi’nde, adını ilk sahibi zengin Rum tüccar olan M. Hacopulo’dan aldığına dair kayıt var. Başka bir kaynakta ise İstanbul’un en ünlü Rum bankerlerinden ve Adalar’ın eski belediye başkanlarından Kiryako John Hacopulos tarafından inşa edildiği belirtiliyor. Başka bir kaynak ise pasajın ilk sahibinin, Osmanlı İmparatorluğu’na borç verecek kadar zengin olan Galata bankerlerinden Yorgo Zarifi Hacopulo olduğunu öne sürmüş. Ama hepsi, pasajın yapımına 1850’lerde başlandığı ve 15 Nisan 1871’de ise törenle açıldığı noktasında birleşiyor. Hacopulo, üç ana kagir yapısı, ortası avlulu T geçidiyle üstü açık pasaj tarzının tipik bir örneği. İstiklal ve Meşrutiyet Caddeleri’nin girişi iki kagir yapının altından geçtiği için üstü kapalı. Pasajın 13 numaralı dükkanında Ahmet Mithat Efendi’nin evinin altına kurduğu matbaa yer alıyordu. Namık Kemal’in 1872’de çıkardığı İbret Gazetesi de bu matbaada basılıyordu. 27 gün sonra gazete kapatıldı ve Ahmet Mithat Efendi ile Namık Kemal, Hacopulo Pasajı’nda tutuklanarak sürgüne gönderildiler. Fakat bu olaydan sonra pasaj Jöntürkler’in buluşma noktası oldu. Büyük şair Ahmet Haşim’in de uğrak yerlerinden biriydi Hacopulo. Bazen gelir avludaki çay ocağında kahvesini yudumlar ama sık sık pasajdaki Acem lokantasında boy gösterirdi. Namık Kemal’in müdavimi olduğu yıllarda, kuaför Valentin Kardeşler, halıcı Filipoviç, görkemli lokanta ve meyhanesiyle Kamelos, Paris somya ve karyolalarını satan Neyrat, Pera’nın güzel hanımlarına hizmet veren terzi Matmazel Adel, ünlü erkek terzilerinden Foskolo, Armao, Barbagalo ve Marengo da uzun bir süre bu pasajın saygın isimleri arasında yerlerini almışlardı. Said Nahum Duhani’nin ve Recaizade Mahmut Ekrem’in eserlerinde söz ettikleri ünlü ayakkabı ve çizme yapımcısı Heral’ın dükkanı da buradaydı.

Hacopulo Pasajı, İstanbul’un sanat ve kültür hayatında derin izler bırakmış mekanlardan biri olarak tarihe geçmiş. Behzat Üsdiken, pasajdaki Adam Musiki Mağazası’ndan söz ederken, Türkiye’nin müzik tarihine dair ilginç noktalara değiniyor. 1869’un sonlarında açılan bu mağazanın üst katı, bir dinleti salonuna dönüşüyor. Dikran Çuhacıyan, 1874’te bu salonu Türkçe opera sahneleyebilmek için sanatçı yetiştiren bir okul haline getiriyor. Daha sonraki yıllarda İstanbul’un ilk oda orkestrası da aynı mekanda dinleyicileriyle buluşuyor. 1890’da, Zoli adındaki sanatçı, burayı yeniden dekore ederek bir tiyatro haline sokuyor. Fotoğrafçı Ara Güler’in babası Dacat Güler’in eczanesi de Hacopulo’daydı. Ara Güler, Rejans için yazdığı bir yazıda pasajın adının değiştirilmesine bizim gibi hayıflanarak şunları söylüyor: "Hacopulo Pasajı vardı eskiden, şimdi adını değiştirmişler büyük bir ukalalıkla. Bilmem ne pasajı yapmışlar Danışman Geçidi. Benim babamın eczanesi pasajın içindeki 38 numaralı eczaneydi."

Kaynak: http://www.tas-istanbul.com/portfolio-view/beyoglu-hazapoulos-pasaji/